बोध...

गेल्या महिन्या दोन महिन्यात काही मराठी पुस्तके वाचनात आली.

रारंगढांग- प्रभाकर पेंढारकर
शाळा- मिलिंद बोकील
सोन्याच्या धुराचे ठसके- डॉ. उज्ज्वला दळवी

पहिल्या पुस्तकातील हिमालयातील गर्विष्ठ रारंगढांग (ढांग-पर्वत), एका इंजिनीयरच्या भूमिकेतील खडतर तत्वनिष्ठ जीवन, मी देखील प्रभाकर पेंढारकरांबरोबर जगले. प्राण गेला तरी बेहेतर ही माझ्या सैनिकांचीच मानसिकता प्रत्येक नागरिकाने आपल्या कामात कशी मनोमन बाळगायला हवी हे अगदी सुंदर शब्दांत, उपदेशकाच्या भूमिकेत न शिरता, त्यांनी मला दाखवून दिले. अतिसुंदर. प्रत्येकाने वाचायलाच हवे.

'शाळा' हा पूर्णपणे एका किशोरवयीन मुलाच्या दृष्टीने सांगितलेला अनुभव. तरल, अगदी मुकुंदच्या मनात शिरून त्याचा आनंद आणि त्याचे दु:ख आपण देखील अनुभवतो. मला वाटतं, प्रत्येक शाळा ज्या परिसरात आहे, त्या परिसरातील मुलांची मानसिकता, त्या शाळेचे एकूण रूप ठरवत असावी. मग काय मुंबईच्या मध्यवर्ती जागेत उभ्या असलेल्या 'बालमोहन विद्यामंदिर' मधली मुलं देखील ह्याच भाषेत आपल्या शाळेतील मुलींबद्दल विचार करत असतील? आम्हीं जेव्हा मोठ्या होत होतो, तेव्हा हे वर्गबंधू आमच्याकडे बघून असा विचार करत होते?...पुस्तक आवडले.

आता 'सोन्याच्या धुराचे ठसके'. डोक्यातच गेलं हे पुस्तक माझ्या! तुम्हांला तुमच्या वाचकाने सौदीतील मागासलेल्या गावापासून प्रगत गावापर्यंत केलेला प्रवास तुमच्याबरोबर करून हवाय ना? मग सांगा ना आधी मला की तुम्ही तिथे काय विचार करून पोचला आहात? तुम्हीं डॉक्टर, तुमचे पती डॉक्टर. मग अगदी सेवाभाव मनी धरून चालला आहात काय तिथे? मग २६ वर्षांपूर्वी ह्या माझ्या देशात तर ह्या सेवाभावनेची कित्ती गरज असेल! आत्ता देखील आहे! मग उठून तिथे का जायचे आणि मग तो देश मागासलेला म्हणून तिथे होणारे अपमान का सहन करायचे? असं नाही की माझ्या देशात माझे अपमान होत नाहीत! पण मग ते माझ्या घरात झालेले अपमान आहेत! परक्यांच्या दारात जायचे...त्यांनी केलेला अपमान सोसायचा आणि मग सगळंच कसं हलकंफुलकं म्हणून वाचकासमोर ठेवायचं....बरं, तुमची फसवणूक झाली असती तर तुम्हीं उठून पुन्हा तुमच्या मुलांना घेऊन जाणार नाही त्याच अवमान करणाऱ्या देशात! अगदी शेवटच्या पानापर्यंत हा मूळ प्रश्र्नच अनुत्तरीत! नाही पटलं हे! ही मी नव्हेच!

आता वाचते आहे, Mitch Albon ह्या लेखकाचे 'Tuesdays with Morrie'. कल्पना खूप आवडली. 'काही महिन्यांवर मृत्यू येऊन ठेपला आहे. मग तो अगदी गळ्यापर्यंत पोचेस्तोवरचा प्रवास मला मस्त जगायचा आहे. आणि माझा तो प्रवास मला जगाबरोबर वाटून घ्यावयाचा आहे.' एकेक विचार सुंदररित्या मांडले आहेत. अगदी मनाला भिडतील आणि ती विचारधारा पटेल असे. सरळ, सुंदर आणि सोप्प्या भाषेत...बघू, एका सातासमुद्रापलीकडील परक्या माणसाचा मृत्यू मला जीवनाकडे बघण्याचा कुठला नवा चष्मा देऊन जातो...