तू तू...मैं मैं

रविवारची दुपार. ऑफिस बरे असे वाटण्याइतके काम संपवून केतकी आवारात आरामखुर्ची टाकून नुकतीच विसावली होती. १० बाय १० च्या दोन खोल्या नावावर असणे हे मुंबईसारख्या उतू जाणाऱ्या शहरात मोठी जमेची बाजू. मात्र हे समोरचं चिंचोळ आवार तिचं अगदी लाडकं. रविवारी दुपारी अख्खी चाळ जेव्हा वामकुक्षी घेत असते तेंव्हा, त्या शांततेत एखादं पुस्तक वाचून काढावं. सुखाच्या केतकीच्या कल्पना तश्या फार डोईजड नव्हत्या.

हिरवट, लाकडी कठड्याला लागून तिने लहानपणीच डालडाच्या डब्यात लावलेली गुलबक्षी, रंगीबेरंगी गुलाबाची रोपे, तिला अजूनही साथ देतच होती. वडिल ती कॉलेजला असताना अचानक हृदयविकाराच्या झटक्याने गेले होते. अर्धा सोडलेला त्यांचा संसार पुरा करताकरता तिची चाळीशी जवळ आली होती. धाकट्या बहिणीला, मिनूला, उच्चशिक्षित करून, लग्न लावून दिलं तेव्हां आईने केतकीच्या केसांवरून प्रेमाने हात फिरवला होता. आईने कितीही लपवले तरी देखील तो एक लबाड अश्रू केतकीशी फितुरी करूनच गेला.

केतकीने हातातील पुस्तक अर्धवट बंद करून पोटावर ठेवलं आणि दूर शून्यात नजर टाकली. शून्याचं एक बरं असतं, कुठेच नजर आपटत नाही....आता वाचायचा चष्मा लागला असला तरी देखील दूर जितकं शक्य असेल तितकं हिचं शून्य खोल. चाळीचं कौलारू छत वरून खाली आलं होतं. आणि त्याने आपोआप दिसणाऱ्या चित्राला एक नक्षीदार चौकट तयार झाली होती. कुठेतरी केतकीला जाणवलं, कोणीतरी बघतंय. टक लावून. शोधात नजर पुन्हा वर पोचली, तर छपरावरून कबुतर डोकावत होतं. करडं, गुबगुबीत. उन्हात बसलेलं. खालून केतकीला कबुतर दिसत होतं, फक्त छातीपुरतं. एक क्षण नजरानजर झाली आणि त्याने नजर फिरवली. पण केतकीची नजर तर गुंतून पडली. त्याच्या गळ्यावर. ती काय नजर हलवणार? कबुतराच्या गळ्यात हे काय होतं? लक्षलक्ष रंग. निळा, हिरवा, पोपटी, मोरपिशी. किती छटा. कोणा राणीच्या गळ्यातील कंठमणी फिका पडेल इतका लाख मोलाचा. वेळावणाऱ्या मानेवर चपखल बसलेला. आणि मग काय तो तोरा? केतकीला त्या नखऱ्यावरूनच जाणवलं, ती कबुतरी होती. तो तोरा एका स्त्रीचाच असू शकतो. गळ्यात एव्हढा सुंदर दागिना आणि कोण मिरवणार? बहिणीच्या लग्नाच्या खरेदीवेळी, कितीदा केतकी गेली होती सोनाराकडे. किती ती मिनूची, आवडनिवड. शहरातले सगळे सोनार पालथे घातले होते. पण हा असा दागिना? नव्हता कुठेच दिसला. त्यावेळी केतकीची नजर, एकदाच अडकली होती एका हिऱ्यामाणकांच्या चिंचपेटीवर. लालबुंद माणकं बसली होती तारकांच्या कोंदणात. केतकीने तो गळ्यात घालून देखील बघितला होता. आरसा अगदी हलकंच हसला सुद्धा. परंतु, पैसे जरी केतकीचे असले तरी लग्न मिनूचं होतं, खरेदी तिची होती. अपराधीपणाच्या भावनेने दुसऱ्या क्षणाला ती ठसठशीत चिंचपेटी पुन्हा पेटीत गेली होती.

मादक कबुतरीला केतकीच्या नजरेतील हेवा जाणवलाच होता जसा काही. मुद्दाम मान वर खाली. डावीकडे उजवीकडे. उन्हाचा तो खेळ आणि रंगांची ती चमक. मोराच्या लांबसडक पिसाऱ्याची गंमत वेगळी आणि कबुतरीच्या ह्या दागिन्याचे सौंदर्य वेगळे. सावळे शरीर आणि सावळ्या मानेवर हा खुलता हार. लाल मादक डोळे आणि आरपार नजर. केतकीला जाणवला तो कबुतरीचा गर्व. जेव्हा आपल्या शक्तीची जाणीव असते तेंव्हाच हा गर्व स्त्रीच्या नजरेनजरेतून समोरच्यावर मारा करतो. समोरच्याला गारद करतो. कबुतरीची मानसिकता तिला दुरून जाणवली. पुन्हा नजरानजर आणि केतकीने अपरं नाक उडवलं. कबुतरीने नजर रोखली. केतकीने नजर नाही हटवली. आता काय ही कबुतरी देखील तिच्यावर वर्चस्व दाखवणार होती? केतकीने नाक मुरडले. मान उडवली. काही क्षणांचा खेळ. तेव्हढ्यात कुठून गुटूरगुर कानी आलं. कबुतरीने मान वेळावली. पाय थरथरवले. पंख पसरले. कौलं सोडली. तोऱ्यात भरारी घेतली तेव्हा गिर्रेबाज कबुतरीबरोबर तिचा जोडीदार होता. कबुतरीला आता सगळं जग थिटं. बुटकं. आणि गिरकी घेण्याआधी केतकीच्या गुलबक्षीवर, पांढरीशुभ्र रांगोळी टाकायला ती नव्हती विसरली.

आता मात्र केतकी हरली. पुस्तक खुर्चीत आपटून ती उठली. म्हातारी आई दरवाज्यात येऊन उभी राहिली तेंव्हा केतकी मन लावून गुलबक्षीला अंघोळ घालत होती.

"काय गं? काय झालं?"

"काही नाही गं. हे कबुतर! घाण सगळी!..... एक काय कमी होतं, म्हणून आता जोडीदाराला घेऊन आलं!"