आठवण...

मित्र एकत्र यावे. शिरस्त्याप्रमाणे. गप्पा व्हाव्या. आणि त्या गप्पांमधून एक अतिशय सुंदर कल्पना जन्म घ्यावी. अडचणींना शरण न जाता, मग त्या मित्रांनी आपली ती सुंदर कल्पना प्रत्यक्षात आणावी. निर्मितीचा आनंद काय वर्णावा ?
कोण होते हे मित्र ? आणि कोणती त्यांची निर्मिती ?
पद्माकर महाजन. स्टेट बँकेचे अधिकारी.
दिनकर बरवे. ग्रंथपाल, किर्ती कॉलेज.
रमेश तेंडुलकर. कवी व मराठी प्राध्यापक, किर्ती कॉलेज.
प्राध्यापक राम पटवर्धन.
एकनाथ साखळकर, (त्यावेळी उपप्राचार्य. किर्ती कॉलेज.)
पद्मा सहस्त्रबुद्धे. चित्रकर्ती....

आणि त्यांची निर्मिती ?
'आठवणीतल्या कविता'...चार भाग.



पहिल्या भागाच्या प्रस्तावनेच्या अखेरीस प्रा. रमेश तेंडुलकर म्हणतात....

'कविताच नव्हेत, जुन्या क्रमिक पुस्तकांतील काही गद्य वेचेही आपल्या आठवणीत असेच राहिलेले असतात - 'दिनूचं बिल', 'म्हातारा आणि त्याचा बैल', 'लांडगा आणि कोकरू' अशा कितीतरी कथा सांगता येतील. उद्या त्यांचंही संकलन करायची योजना कुणी आखील - काय सांगावं, हा उत्साह असाच कायम राहिला तर कदाचित आम्हीही घे संकलन उद्या करू...खरं तर 'आठवणी'चं वर्तुळ कितीतरी अंगांनी मोठं, मोठं करता येण्यासारखं आहे...त्यात कितीतरी अन्य विषयांचाही समावेश होऊ शकेल.
तूर्त अननुभवातूनच चाललेला हा प्रवास फक्त कवितांपुरताच मर्यादित केला आहे.
यानिमित्ताने आधी प्रसिद्ध केलेल्या निवेदनात आम्ही म्हटल्याप्रमाणे "हा एक मुक्त खजिना आहे, - प्रत्येक वाचकाच्या हृदयकोषात गुप्तपणे दडून राहिलेला...अधिकाधिक रसिकांपर्यंत पोचून त्यांचाच हा मुक्त खजिना त्यांनाच सुपूर्द करण्याचा आनंद आम्हांला लुटायचा आहे."
अशा प्रसंगी-
सोने लुटुनी सांयकाळी मोरू परतुनि आला
बहीण काशी दारी येउनी ओवाळी मग त्याला
दसरा सण मोठा - नाही आनंदा तोटा !
ह्या साकीची आठवण हटकून झाल्याखेरीज कशी रहाणार ?
'नाही आनंदा तोटा',...'नाही आनंदा तोटा'...अशा तल्लीन वृत्तीने या 'आनंदाच्या डोही' यथेच्छ डुंबल्याचा आनंद आपणास मिळाला तर त्या आनंदासाठी या कार्यात 'तोटा' झाला तरी तो 'आनंदाने' सोसण्यात - नव्हे, स्वीकारण्यातही - आम्हाला धन्यताच वाटेल !
रमेश तेंडुलकर
मुंबई
ललितापंचमी
बुधवार ४ ऑक्टोबर १९८९.

हे नक्की की प्रत्येकाच्या आठवणीतील कविता ह्या वेगवेगळ्या असतात...पिढी दर पिढी आपली बालभारती बदलली व आपल्या आठवणी वेगवेगळ्या झाल्या.
आज जर हा खजिना आपल्या हाती लागला तर त्यात कधी आपली आठवण सापडते तर कधी आजी आजोबांनी सांगितलेली त्यांची आठवण सापडते.
आनंद ? अतोनात !

आता ह्या १९८९ साली प्रसिद्ध झालेल्या चार भागांच्या प्रती माझ्याकडे कश्या आल्या ? तर बाबा. हे सगळे बाबांचे जीवाभावाचे मित्र. आणि म्हणून बाबांचा त्यात सहभाग.
आता ह्या प्रती उपलब्ध आहेत का ? बहुतेक नसाव्यात. मग मी हे सगळं तुम्हांला सांगून उपयोग काय ? 'आनंदाच्या डोही' यथेच्छ डुंबल्याचा आनंद एकटीनेच घेणे बरोबर आहे का ? नाही.... म्हणून !
आणि मराठी भाषा मरत आहे अशी बोंबाबोंब करत बसण्यापेक्षा, हे एक ध्येय डोक्यात घेऊन एका पिढीने जी अतोनात मेहेनत केली, त्यातून आपण काही स्फूर्ती घेऊ शकलो तर का नाही....म्हणून...!
:)