धुमश्चक्री, दिवस पहिलाच...

भाग १

पहाटे उठायचे आणि सोसायटीला प्रभात फेऱ्या घालायच्या हा नाबर आजोबांचा रोजचा क्रम. आजोबांचं घर तळमजल्यावर. घराचा पुढला दरवाजा सोसायटीच्या अंगणात. थोडेसे कमरेतून वाकलेले, धोतर नेसणारे आणि चष्म्याच्या वरून समोरच्याला आरपार बघणारे हे सार्वजनिक आजोबा. आजोबा चकरा मारायचे आणि वाकलेल्या आजी कमरेवर हात ठेवून दारातूनच आजोबांवर नजर ठेवून असायच्या. आता दोन मध्यम आकाराच्या त्या सायकली ढकलत मी आणि रश्मीने आत शिरावे आणि ते अगदी प्रवेशद्वाराशीच समोर यावे, ही वादळाची पूर्वसूचनाच होती काय?
"काय गं रश्मी, कुठून येतेयस?" दात नसलेल्या आजोबांचा स्वर थोडा बोबडासा होता.
"आजोबा, सुट्टी सुरू झाली ना! आम्ही ना ह्या सुट्टीत सायकल शिकणार आहोत!"
"आम्ही म्हणजे?"
"मी आणि ही, आजोबा!"
आता आजोबांची बारीक नजर, थोडं मागे उभी असलेल्या माझ्यावर पडली.
"आणि कुठे चालवणार?"
"आपल्या बिल्डींगखाली!"
"असें कसें?" सारस्वत सूर आला!
"का आजोबा?" आता रश्मीचा आवाज हळूहळू खोल जाऊ लागला होता.
"अगो, तुम्ही दोघी गोंधळ घालणार! कोणाला शांतता लाभू देणार नाही! हैदोस नुस्ता!"
"अहो, काय झालं?"
आजी दारातूनच डोकावल्या.
"आली!" आजोबा पुटपुटले. फक्त आम्हांला ऐकू आले!
"अगो, काही नाही! ह्या मुली सायकल चालवायचं म्हणतायत! सक्काळी सक्काळी आवाज नाही का होणार?"
"त्यांचं राहू द्या हो! तुम्ही या आता घरात! चहा थंड होतोय!" आजी आजोबांना ओरडल्या.
"शिंची कटकट!" आजोबा पुटपुटत घराच्या दिशेने चालू लागले. आम्ही परवानगी मिळाल्यासारखेच सायकली ढकलत आत शिरलो.

"रश्मी, किती वाजले असतील?"
"राहू दे ते! विचारू कोणाला तरी थोड्या वेळाने!"
"बरं. चल. आता ना आधी तू बस. मी धरते. हो ना?"
"चालेल. ती सायकल लाव तिथे भिंतीला."
मी कोपऱ्यात सायकल लावली. आमची रश्मी थोडी गुबगुबीत. बाईसाहेब पुढून सायकलवर बसल्या. तिने सायकलचे हँडल आणि मी तिची सायकल घट्ट धरून ठेवली. "अगं, पाय सोड ना जमिनीवरून! पॅडलवर ठेव!"
"तू धरलंयस ना?"
"धरलंय धरलंय!"
रश्मीने दोन्ही पाय पॅडलावर ठेवले, मी सायकल ढकलली. सायकल दोन इंच पुढे गेली आणि अख्खी रश्मी माझ्या अंगावर! "अगं अगं! सांभाळ!" मी किंचाळले. सायकल सावरू की हिला धरू! रश्मीच्या पायांनी पुन्हा धरणीचा ठाव घेतला! सायकल आणि रश्मी स्थिरस्थावर.
"तू धर पाहू नीट!" रश्मी ओरडली.
"अगं, नीटच धरलेलं मी!"
"नीट काय नीट? पडले असते मी!"
ही धरसोड दहा मिनिटे चालली. सायकल चार फूट पुढे सरकली. आरोळ्या किंकाळ्या सर्व झालं. मजल्यामजल्यावरून डोकी डोकावली. झाली का ह्यांची सुट्टी सुरू हा त्रासिक समभाव सहकारी सोसायाटीतील प्रत्येक सभासदाने चेहेऱ्यावर आणून आपल्यातील एकी दर्शवून दिली.
"आता तू बस गं!"
"झालं तुझं?"
"हो!" होकार जोरकसच होता.
अस्मादिक सायकलवर. हँडलवर सर्व शक्तीनिशी पकड. पाय जमिनीला घट्ट पकडून!
"अगं, माझ्यावर ओरडत होतीस ना? तू सोड ना पाय आता!"
"सोडते गं! पण तू पकडंयस का?"
सुट्टी सगळ्याच शाळांना पडली होती. हळूहळू एक एक पोर खाली उतरू लागलं होतं. समोर कोपऱ्यात, सोसायटीतील मुलांचा घोळका हळूहळू आकार घेत होता. आम्ही दोघी सहावी सातवीत तर मुलं आठवी नववीत. आम्ही आवाज जरा कमी केला असता तर हे संकट टाळता आलं असतं! सुट्टीत कशाला लवकर उठलीयत ही माकडं?!
"तू लक्ष नको देऊ! पाय उचल जमिनीवरून!"
"रश्मी, किती वाजले असतील गं?"
"खरंच! थांब. मी गुप्ते मावशींना विचारून येते!" रश्मी सायकल सोडून गेली. मी जमिनीवर पाय घट्ट रोवून उभी राहिले.
माकडं दुरून बघत होती. खिदीखिदी हसत होती. माकडं हसताना बिलकुल चांगली नाही दिसत! जसे काही हे जन्मल्यापासूनच ह्यांना येतेय सायकल!
"अगं, चल लवकर. आठ वाजले!" रश्मी धावत आली.
"पण आपल्याला काही आलंच नाही!"
"लगेच येणार होती ह्यांना सायकल! बावळट नुसत्या!" राजेश फिस्सकन हसून मुद्दाम मोठ्याने बोलला.
"लक्ष नको देऊ त्यांच्याकडे! वेडे आहेत ते! चल तू पटकन!" रश्मीने पिवळी ताब्यात घेतली. लालीला मी कोपऱ्यातून खेचून घेतलं आणि दोघी निघालो.
लाली आणि पिवळी लागल्या गरागरा आमच्या पुढे पळू. त्यांना ताब्यात ठेवताठेवता आणि रस्त्यातील गाडीघोड्यातून वाट काढत काढत पोचलो तेव्हा आठ पंचवीस होऊन गेले.
बाबूच्या दुकानात बाहेर तरी कोणीच नव्हतं. बाबू बहुधा शेजारच्या इराण्याकडे चहा प्यायला गेला होता.
संगनमताने गुपचूप कोपऱ्यात लालीपिवळीला टेकवून दिलं आणि धूम ठोकली!

जेव्हा दुकान नजरेआड गेलं तेव्हा धापा टाकत रश्मी म्हणाली," थांब गं, आता नको धावू! त्याला कुठे दिसणार आता आपण?"

"रश्मी?"
"काय?"
"अगं, आपण दोनदोन कशाला आणल्या होत्या सायकली?"
"म्हणजे?"
"अगं, आपल्याला येते थोडी?! म्हणजे एकावेळी कोणी एकच चालवू शकणार ना सायकल? आणि दुसरीला धरायला लागणार!"
"अरे हो! वेड्याच आहोत आपण! आता, उद्या ना एकच घेऊया!"
"हो! आणि ना, एक दिवस तू दे पैसे आणि एक दिवस मी देईन. म्हणजे रोजरोज मागायला नकोत आपल्याला आईकडे!"
"आणि आता पुढचे दोन तीन दिवस तो पोर्तुगीज चर्चसमोर आहे ना दुसरा सायकलवाला, त्याच्याकडून आणूया सायकल!"

तीन चाकी आणि थोडं मोठं झाल्यावर पाय मारायची स्कूटर, ह्या सुखसोयी मिळण्याचे काही ते दिवस नव्हते. हातात प्रथमच काही वाहन आले होते. दोघींना सायकलीवर बसायला अदमासे प्रत्येकी फक्त पंधरा मिनिटे मिळाली होती. पण काही बिघडले नव्हते...सख्ख्या मैत्रिणींनी गळ्यात गळे घालून आजची पडापडी आणि उद्याचे बेत ह्यांवर रस्ता पटकन संपवून टाकला.

क्रमशः