भांडाभांडी

गेल्या एका महिन्यात दोन बायकांशी भांडणे झाली. भांडणेच म्हणावीत. उगा 'वादविवाद' असे संबोधून त्याला थोर स्वरूप का द्यावे ?

प्रसंग पहिला.
स्थळ माझी गल्ली. वेळ रात्रीचे साडे आठ.
दिवस तसा बरा संपला होता. आता एक उजव्या हाताचे वळण आणि आमची इमारत दृष्टीक्षेपात. आठ वाजून गेलेत...जेवायला काय करावं...भाजी आणायची राहून गेलीय...फ्रिझमध्ये कायकाय आहे कोण जाणे....आज फ्रिझच रिकामा करावा का...फार पदार्थ पडून राहिलेत...इत्यादी इत्यादी.

आमची गल्ली म्हटली तर रुंद आणि म्हटली तर अरुंद. आपले देशवासी ज्या पध्दतीत गाड्या चालवत असतात तिथे हमरस्ता काय आणि गल्ली काय. अगदी सहा पदरी रस्ता देखील आम्हांला अरुंदच वाटत असतो. डाव्या हाताला समोर एक ऐसपैस काळी गाडी उभी होती. उजव्या हाताला आमच्या अशोकचे वडापावचे साम्राज्य. त्या स्टॉल पुढ्यात चारचाकी, दुचाकी, दोन पायी....असे वेगवेगळे प्रकार आरामात उभे असतात. वेडेवाकडे. गरमागरम बटाटा वड्यांचा स्वाद घेत. बोटे चाटत. दिवसाच्या कोणत्याही वेळेला त्या बाजूचे चित्र हे असेच असते. त्यामुळे माझ्या गाडीची गती अगदी संथ होती. इतक्यात त्या काळ्या गाडीमागून एक पस्तिशीच्या आसपासची महिला गाडीच्या पुढ्यात आली. माझी नजर तिच्यावर पडावी आणि तिने हातातून कागदाचा भल्या मोठ्या घागरीच्या आकाराचा बोळा टपदिशी रस्त्यात टाकावा...ह्यात माझेच दुर्दैव फार. त्या कागदावरून तिने आपला मालकीहक्क सोडावा आणि त्याच क्षणी तिची आणि माझी नजरानजर व्हावी...हे असे जेव्हा घडते त्यावेळी मला बऱ्याचदा वाटते...ह्या समोरच्या व्यक्तीचे आणि माझे काहीतरी गेल्या जन्मीचे नाते असावे. कारण नाहीतर हे माझ्याच समोर का घडावे ?
मी गाडीत बसल्याबसल्या बाईंना खुणेने विनंती केली...तो कागदाचा बोळा त्यांनी पुन्हा ताब्यात घ्यावा व कचराकुंडीत टाकावा. बाईंना नाही पटले..त्यांनी खुणेने ते मला सांगितले. मी देखील खमकीच. गुमान घरी जावं तर नाही. गाडीतून खाली उतरले. म्हटले, कृपया हा कागद उचला व कचराकुंडीत टाका.
बाई म्हणाल्या की मी त्यांच्याशी फार अरेरावीने बोलत आहे...व ते त्यांना मुळीच आवडले नाही. त्यांच्या मते 'कृपया' ह्याच अर्थाचा इंग्रजी भाषेतील शब्द माझ्या वाक्यांना अजिबात नम्रता देत नव्हता.
तरी मी माझे म्हणणे पुढे रेटलेच. म्हटले, मी तर तुम्हांला तुमच्या भाषेत प्लीज म्हटले आहे.
नाही...तेव्हढे पुरेसे नाही. तुमचे हावभाव फारच अरेरावीचे होते.
मी पुन्हापुन्हां बाईंना सांगून बघितले. त्यांनी नाही ऐकले. मी खाली वाकले. बोळा उचलला व बाईंच्या गाडीवर ठेवून दिला. म्हटले ही गल्ली माझी आहे...हा रस्ता माझा आहे...तो तुम्हीं घाण करू नये...तुमचा कचरा तुम्हीं घरी न्यावा...व घरातील कचरा कुंडीत टाकावा.
आता बाई अधिकच संतापल्या. मी तुम्हांला माझा बोळा उचलावयास सांगितला नव्हता. तो मी उचलणारच होते. पण तुम्ही ज्या पद्धतीने मला हे करावयास सांगितलेत ते मला आवडले नाही.
अहो बाई तुम्हीं ज्या प्रकारे माझ्या रस्त्यावर कचरा केलात ते मला आवडले नाही.
तुला नाही आवडले तर तू अख्खी गल्ली साफ कर ना...घे झाडू...आणि बस कचरा काढत. बाई उद्गारल्या.
ह्म्म्म... माझ्या डोळ्यांसमोर चित्र आले...एका हातात झाडू...आणि दुसऱ्या हातात टोपली...आमची गल्ली साफ. मला काही फरक पडला नाही. मला कचरा काढावयास आवडते. विशेष करून कचरा काढून झाल्यावर घर जे काही सुखावते ते जाणून घ्यावयास मला फार आवडते. त्यामुळे स्वच्छ झालेली माझी गल्ली किती खुष होईल हे माझ्या डोळ्यासमोर एका क्षणात चमकून गेले. तसेही हे काम आम्हांला आमच्या शाळेने शिकविले होतेच.

इतक्यात बाईंचे पतीदेव छोट्या बाळाला कडेवर घेऊन पुढे आले. त्यांनी नम्रतेने आपल्या पत्नीचा हात धरला....व तिला घरी चलण्याची त्यांनी विनंती केली.
मी देखील गाडीकडे वळले. गेली पाच मिनिटे मी माझी गल्ली अरुंद करून ठेवली होती. गाडीत बसले व गाडी सुरु केली.

माणसाला इंग्रजी आले, लांबसडक गाड्या फिरवता आल्या...ह्याचा अर्थ तो माणूस सुशिक्षित आहे असा होतो काय ?
अजिबात नाही.
म्हणजेच शिक्षण माणसाला सुसंस्कृत बनवत नाही.
मग नक्की सुशिक्षितपणा, सुसंस्कृतपणा ह्या दोन गोष्टी माणूस नक्की कोठून शिकतो ?
ही एक गोष्ट.
त्यापुढे जाऊन विचार येतो...
ह्या अशा मूर्ख माणसांकडे दुर्लक्ष करणे उचित, की भर रस्त्यात ही माणसे कशी मूर्ख व ढोंगी आहेत हे उघडकीस आणणे हे उचित ? त्यांचा सुशिक्षितेचा बुरखा फाडणे उचित ?

कोण जाणे ?
गत जन्मीचे देणे फेडण्यास ही अशी माणसे मला आजकाल पदोपदी भेटू लागली आहेत हेच खरे.

दुसरे भांडण पुढील एक दोन दिवसांत...